Niniejszy artykuł stanowi omówienie zastosowania normy PN-EN 16763 Usługi w zakresie systemów ochrony przeciwpożarowej oraz systemów zabezpieczeń technicznych w kontekście specyfiki branży systemów ochrony przeciwpożarowej w Polsce.
Norma ta dotyczy planowania, projektowania, instalowania, uruchamiania, sprawdzania, przekazywania i konserwacji systemów ochrony przeciwpożarowej i systemów zabezpieczeń technicznych; określa minimalny poziom usług na podstawie ustalenia kryteriów dotyczących poziomu usługodawcy, zaangażowanego personelu i rezultatu dostarczanych usług. Jak stwierdza się we Wprowadzeniu: „Niniejsza Norma Europejska jest przeznaczona do stosowania w połączeniu z europejskimi (jeśli istnieją) lub krajowymi wytycznymi stosowania, jak również z krajowymi przepisami prawa i regulacjami w zakresie kompetencji oraz może być wykorzystywana jako podstawa do ustanowienia schematów postępowania”. Opracowanie normy miało na celu spełnienie wymagań artykułu 26-5 SD Dyrektywy 2006/123/WE „Usługi na rynku wewnętrznym” (SD).
Aktualne wymagania prawno-normatywne wobec osób świadczących usługi w zakresie systemów ochrony przeciwpożarowej. Kontekst jakości usług.
Podstawowym aktem prawnym odnoszącym się do osób/usług w obszarze systemów ochrony przeciwpożarowej jest Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej:
- Art. 4 ust 2: Czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej mogą wykonywać osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje
- Art. 6 ust. 2: Autorzy dokumentacji projektowej są obowiązani zapewnić jej zgodność z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej.
Ustawa w sposób bardzo ogólny wskazuje na konieczność posiadania „odpowiednich kwalifikacji” przez osoby wykonujące czynności z zakresu ochrony przeciwpożarowej – nie precyzuje jednak jakie; co więcej wzmiankowani są autorzy dokumentacji projektowej, na których ciąży obowiązek zachowania zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej.
Poza Ustawą, zasadność posiadania „jakichś” kwalifikacji dot. usług w zakresie systemów ochrony przeciwpożarowej, zawarta jest implicite w kilku aktach wykonawczych, m.in.:
- §5 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie uzgadniania projektu zagospodarowania działki lub terenu, projektu architektoniczno-budowlanego, projektu technicznego oraz projektu urządzenia przeciwpożarowego pod względem zgodności z wymaganiami ochrony przeciwpożarowej, który narzuca obowiązek uzgadniania projektu przez projektanta we współpracy z rzeczoznawcą
- §207 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, który określa ogólne zasady projektowania z zachowaniem bezpieczeństwa pożarowego.
- § 3 Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów.
Istotnym uzupełnieniem do przepisów prawa są normy i specyfikacje techniczne
które doprecyzowują sposoby potwierdzania kwalifikacji przez usługodawców w branży systemów ochrony przeciwpożarowej. W wycofanej specyfikacji PKN-CEN/TS 54-14:2006 Systemy sygnalizacji pożarowej — Część 14: Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji kwalifikacje osób fizycznych lub prawnych są określone ogólnie, podobnie jak w Ustawie o ochronie przeciwpożarowej, ale już w nowej specyfikacji PKN-CEN/TS 54-14:2020-09 Systemy sygnalizacji pożarowej — Część 14: Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji, zawarto normę PN-EN 16763:2017 jako dokument odniesienia. Jest to bardzo istotna, ewolucyjna zmiana, która w odpowiedni sposób porządkuje rynek.
Utrwalone sposoby potwierdzania kompetencji/kwalifikacji usługodawców na rynku polskim.
Na rynku polskim ugruntował się wiodący sposób potwierdzania kompetencji/kwalifikacji usługodawców w branży systemów ochrony przeciwpożarowej, który polega na wymaganiu przez niektórych inwestorów oraz rzeczoznawców ds. zabezpieczeń przeciwpożarowych posiadania ukończonego szkolenia/kursu dot. projektowania/instalowania/konserwacji w odpowiednim obszarze sprzętowym w niezależnej instytucji szkoleniowej. Szkolenie takie powinno być uzupełnione odpowiednimi przeszkoleniami u producentów. Stanowisko takie podkreślają m.in.:
- Wytyczne projektowania instalacji sygnalizacji pożarowej SITP WP-02:2021
- Załącznik 1 do Narodowego Programu Ochrony Infrastruktury Krytycznej 2023 – Standardy służące zapewnieniu sprawnego funkcjonowania infrastruktury krytycznej – dobre praktyki i rekomendacje
Właśnie takie szkolenia, które uprawniają do projektowania, instalowania i konserwacji SSP oferuje TECHOM, który jest wyspecjalizowaną, niezależną placówką kształcenia ustawicznego (Kurs projektowania, instalowania i konserwacji systemów sygnalizacji pożarowej (online))
Niemniej, ewolucja rynku polskiego i europejskiego w aspekcie walidacji jakości projektantów, instalatorów i konserwatorów systemów sygnalizacji pożarowej obejmuje kolejny krok, czyli certyfikację na zgodność z PN-EN 16763.
Certyfikacja usług na zgodność z normą PN-EN 16763 Usługi w zakresie technicznych systemów ochrony przeciwpożarowej i systemów zabezpieczeń technicznych – rozwiązanie problemów: wsparcie usługodawców i zamawiających.
PKN-CEN/TS 54-14:2020-09 Systemy sygnalizacji pożarowej — Część 14: Wytyczne planowania, projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji uwzględnia PN-EN 16763 Usługi w zakresie technicznych systemów ochrony przeciwpożarowej i systemów zabezpieczeń technicznych jako dokument odniesienia do walidacji jakości usług, albowiem właśnie ta norma jest bezpośrednio przywoływana w specyfikacji – poniżej wybrane cytaty z PKN-CEN/TS 54-14:2020-09:
3.33 qualified person or organization which fulfills the requirements of EN 16763:2017 4.6 Qualifications Persons or organizations carrying out any work referred to in these guidelines should be appropriately competent, experienced and qualified: see also EN 16763:2017. 5.8 Qualifications The person or organization carrying out the assessment and preparing the documentation of 5.6 should have adequate theoretical and practical knowledge to be able to carry out the necessary work: see also EN 16763:2017.
Norma PN-EN 16763 odnosi się do:
- Ogólnych wymagań dotyczących usługodawcy, we wszystkich zakresach kompetencji. Obejmuje obszary takie jak:
- Organizacja
- Zarządzanie
- Personel
- Zasoby
- Procedury
- Dokumentacja
- System zarządzania
- Różnych wymagań dotyczących zasad stosowania w zakresach kompetencji; obejmuje:
- Planowanie
- Projektowanie
- Instalowanie
- Uruchamianie
- Sprawdzanie
- Przekazywanie
- Konserwację
- Norm wyrobu
- Norm systemowych
Certyfikacja na zgodność z normą PN-EN 16763 Usługi w zakresie technicznych systemów ochrony przeciwpożarowej i systemów zabezpieczeń technicznych staje się niezbędna na całym rynku, w szczególności w sektorze infrastruktury krytycznej.
Certyfikacja w TECHOM umożliwia:
- uzyskanie jasnego, transparentnego i precyzyjnego narzędzia dla inwestorów,
- zmniejszenie liczby popełnianych błędów w procesie inwestycji w systemy ochrony ppoż. – obniżenie ryzyka realizacji systemów z błędami lub niezgodnie z wymaganiami prawno-normatywnymi,
- zmniejszenie problemów prawno-organizacyjnych, zgodności, jakości świadczonych usług,
- znaczące obniżenie kosztów,
- strukturalizację zarządzania systemami ochrony przeciwpożarowej i zabezpieczeń technicznych (norma ujmuje obszar systemów ochrony przeciwpożarowej i systemów zabezpieczeń technicznych),
- odpowiednie przygotowanie do kontroli instytucji nadzorujących funkcjonowanie ochrony infrastruktury krytycznej (np. kontekst przepisów implementujących Dyrektywę CER o odporności podmiotów krytycznych),
- zniwelowanie ryzyka oskarżeń o korupcję u inwestorów,
- podwyższenie kompetencji i kwalifikacji usługodawców.
Jak uzyskać certyfikat zgodności z PN-EN 16763?
Podstawową metodą oceny czy usługi realizowane są zgodnie z normą PN-EN 16763 jest certyfikacja na zgodność z tą normą – rozwiązanie ta koresponduje ze specyfiką rynku polskiego, albowiem to upoważniona jednostka certyfikująca ustala kryteria certyfikacyjne odnosząc się do każdego zapisu normy. Taką jednostką jest właśnie TECHOM, który działa w oparciu o przepisy ustawy o normalizacji i posiada upoważnienie do certyfikacji wydane przez Prezesa Polskiego Komitetu Normalizacyjnego o numerze PN-023.
Istotne: kurs projektowania, instalowania i konserwacji SSP ukończony w TECHOM stanowi podstawowy wymóg zawarty w kryteriach certyfikujących TECHOM.
Szczegóły dotyczące działalności jednostki certyfikującej TECHOM tutaj.
Artykuł uwzględnia stan prawny na lipiec 2025 roku.
